نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

عملكرد محيط خانواده ، يكي از بهترين شيوه هاي بررسي چگونگي پرورش و رشد استعدادها و تواناييهاي اعضاي خانواده محسوب مي شود. اين عملكرد مي تواند حيطه هايي، چون رشد و شكوفايي افراد، كيفيت برقراري ارتباط بين فردي و اجتماعي و وضعيت ساختاري خانواده را مورد توجه قرار دهد. منظور از عملكرد خانواده ، بررسي ده جزء عملكردي شامل موارد زير است: همبستگي و حمايت از يكديگر، بيان افكار و احساسات، وجود اختلاف و درگيري، استقلال طلبي و خودباوري، تمايل به پيشرفت علمي، امور فكري و فرهنگي، تفريح و سرگرمي، اعتقادات مذهبي و اخلاقيات، نظم و قانون، كنترل و نظارت كه در مجموع اين عناصر ده گانه عملكرد خانواده را تشكيل مي دهد. اين مطالعه با هدف تعيين و مقايسه عملكرد خانواده در خانواده هاي شهداي با و بدون ناپدري استان اصفهان در سال 1387 انجام شده است. اين تحقيق از نوع مقايسه اي – تحليلي است كه داراي دو گروه شاهد و مورد است. حجم نمونه به تعداد 254 خانواده است و دو گروه به ترتيب 120 و 134 نفر هستند كه با همگن نمودن متغيرهاي جمعيت شناختي، دو گروه نمونه با هم مقايسه شده اند. ابزار جمع آوري داده ها پرسشنامه 90 سؤالي استاندارد شده عملكرد محيط خانواده (FES) است كه اين پرسشنامه توسط همسران شهدا تكميل گرديد. نتايج نشان مي دهد كه بجز در عنصر نظم و قانون در خانواده ، در بقيه نُه عنصر ديگر اجزاي عملكرد خانواده تفاوت معنا داري به دست نيامد. همچنين در مقايسه عملكرد كلي عملكرد خانواده در دو گروه تفاوت معناداري به دست نيامد (p=0/62) و اين يافته علمي بدين معني است كه وجود ناپدري در عملكرد خانواده هاي گروه مورد تأثيري نداشته است. به عبارت ديگر، فقدان ناپدري در خانواده هاي شاهد (ازدواج نكرده ها) از لحاظ اثر عملكردي در خانواده به نحوي جبران شده است و احتمالا تلاشهاي همسران شهيد ازدواج نكرده در ايفاي نقش دوگانه مادري و پدري با اين يافته توجيه مي شود.

دست يافتن به فرهنگ پر ارزش ايثار و شهادت و گسترش دادن آن در همه­­ي سطوح اجتماع به هماهنگي تمام مجموعه­هاي تأثيرگذار و استفاده­ي بهينه از همه­ي امكانات و ابزارهاي فرهنگ ساز جامعه نياز دارد. خانواده ­ها به عنوان اولين و مهمترين پايگاه شكل­گيري و رشد شخصيت و فرهنگ افراد، جدي­ترين وظايف و مسؤوليت­ها را در اين عرصه برعهده دارد. وسايل ارتباط جمعي همچون صدا و سيما، روزنامه­ها و... دومين دسته از عوامل تأثيرگذار فرهنگي هستند كه مي­توانند هماهنگ و همراه با خانه و مدرسه و دانشگاه، نرم­افزار لازم را براي ساختن و گستردن فرهنگ ايثار و شهادت در تمام لايه­هاي اجتماع مهيا نمايند. مراكز آموزشي، از كودكستان گرفته تا دانشگاه سومين مجموعه­اي هستند كه مي­توانند با تهيه منابع علمي مناسب و رفتارهاي صادقانه و محبت­آميز و منطقي و فضاسازي هدفمند محيط آموزشگاهها، فرهنگ ساخته شده توسط خانواده ­ها را در دل و جان دانشجويان نهادينه ساخته و آنان را آماده­ي ايثار و فداكاري در راه حق نمايند.